Glas loopt op rolletjes

Onderstaande tekst is afkomstig van het artikel in vakblad Bouwwereld - tekstproductie Henk Wind - fotografie Bart van Hoek architectuurfotografie

Bij de renovatie van het monumentale muziekgebouw Musis Sacrum in Arnhem koos architectenbureau Van Dongen- Koschuch ervoor om een latere aanbouw te vervangen door nieuwbouw. Meest opvallende keuze in het ontwerp voor deze nieuwbouw is de glazen verbinding van de muziekzaal met het achtergelegen park. Achter het podium van de zaal is een grote dubbele glazen wand geplaatst waarvan het onderste deel van circa 4,80 meter hoog open kan worden geschoven. Het orkest kan dan omdraaien op het podium, waarbij het park gaat fungeren als auditorium. De verbinding met buiten wordt nog versterkt doordat rondom de zaal een lagere ombouw is geplaatst met een volledig glazen gevel. Om zeker te weten dat het ontwerp met de grote glazen schuifpui haalbaar zou zijn, legde het architectenbureau al in een vroeg stadium contact met Metaglas uit Tiel. Die zag wel mogelijkheden, op basis van de grote schuifpuien MethermoXL die het bedrijf al toepaste in luxe villa’s. Metaglas heeft een speciaal schuifsysteem ontwikkeld dat geschikt is voor grote en zware ruiten. Voor onder meer een villa in Blaricum was dit systeem ontworpen met een verzonken rail, zodat het peil binnen en buiten visueel gelijk is.

Strip met rolletjes
“Normaal loopt een schuifpui op twee wielen. Voor zulke puien zouden dat enorm zware wielen moeten zijn”, vertelt directeur Waldo Duin van Metaglas. “We zijn toen uitgegaan van het principe van een zak knikkers op de grond. Als je voldoende knikkers hebt ga je altijd rollen. Op basis daarvan hebben we een Beide glazen schuifpuien zijn volledig te openen. strip ontwikkeld met heel veel rolletjes erin. Die strip leggen we in de dubbele schuifrail, waar we de schuifpui op plaatsen.” De rollen zitten dus niet onder de schuifpui, maar liggen in de rail. “Groot voordeel daarvan is dat de strip met de rollen uitneembaar is. Je kunt hem dus reinigen en smeren zonder dat je de zware schuifpui hoeft te verwijderen. Het is wel zo dat je de strip met de rollen in de rail ziet liggen. Maar de rollen zijn mooi verdeeld en vallen niet op. In de praktijk stoort niemand zich daaraan.” De dubbele rail is uiteraard uitgevoerd met een koudebrugonderbreking. Optioneel kan een rvs-goot aan de buitenzijde langs het profiel worden geplaatst, maar meestal kan de rail van onderen afwateren doordat het aangrenzende maaiveld bestaat uit tegels of terrasdelen op pootjes. De schuifpui wordt geplaatst in de binnenrail, terwijl de buitenrail wordt gevuld met een afdekkap. Met demontabele klikdelen is de rail zo vormgegeven dat de schuifpui er gemakkelijk in geplaatst kan worden. Aan de bovenzijde wordt eenzelfde rail toegepast, maar dan zonder de rollen. De zijkanten van de rail zijn van een goede geleider voorzien.

Op staalstrip
Voor Musis Sacrum was dit systeem ook bruikbaar. Niettemin heeft Metaglas de rail nog licht gemodificeerd. De grootte van de ruiten maakte het noodzakelijk om met minder demontabele klikdelen in de rail te werken. De krachten op de demontabele delen zouden wellicht te groot kunnen worden. Een tweede aanpassing was nodig omdat het standaard Methermo-glasprofiel in dit geval niet bruikbaar was. “De rail is ontworpen op het Methermo-glasprofiel van 52 mm breed. Bij Musis Sacrum was het glas zelf al 52 mm dik. We konden er aan de onderzijde dus geen profiel omheen zetten. In plaats daarvan hebben we op het schuivende deel een doorgaand profiel verlijmd.” Een doorgaand profiel langs de onderzijde wordt ook gebruikt voor de elektrische opening van de ruiten. De motoren die dit profiel voortstuwen staan net buiten de glazen schuifvleugel achter het vaste geveldeel. Het volledig openen van de schuifpui duurt ongeveer twee minuten. Op het doorgaande profiel staan vier ruiten van elk 2,10 meter breed. Aan de bovenzijde is eenzelfde doorgaande profiel toegepast. De verticale naden tussen de vier ruiten in elk deel zijn structureel gekit. Niettemin is er over de kitnaad wel een klein profiel geplaatst. De naad moet namelijk nogal wat beweging kunnen hebben. “Over een lengte van acht meter is een rail op een bouwkundige ondergrond nooit helemaal vlak. En dat ga je merken in een ruit van bijna vijf meter hoog.”

IJzerarm glas
De ruiten zijn samengesteld uit thermisch versterkte en gelaagde glasruiten. De gezamenlijke glasdikte van 36 mm met een spouw van 16 mm was voldoende om de ruiten profielloos uit te kunnen voeren, ondanks de hoogte van bijna 5 meter. “We hebben de exacte opbouw samen met ABT bepaald. We hebben nu een buitenruit van 22 mm, een spouw van 16 mm en een binnenruit van 14 mm.” Deze isolatieruit bestaat uit ijzerarm glas, om te voorkomen dat de doorkijk groen zou worden door de grote glasdikte. “Dat vergde wel een groot aantal handelingen. Er is speciaal basisglas gemaakt dat vervolgens elders thermisch versterkt en op maat gemaakt is. Daarna is de zonwerende coating aangebracht en tot slot is er in een andere fabriek isolatieglas van gemaakt. Dat resulteerde in een doorlooptijd van twaalf weken voor alleen het glas.”

Vaste delen
De dubbele rail van de schuifpui is doorgetrokken in de glazen gevels van de lagere ombouw rondom de zaal, die aansluiten op de schuifpui. Daarmee was het inbouwdetail overal gelijk en is een beeld ontstaan met één enkel detail. Tevens is het hierdoor mogelijk om vaste delen alsnog te vervangen door schuivende delen, zoals al toegepast bij de hoofdentree en vluchtdeuren. Het vaste glas is geplaatst in het buitenste deel van de dubbele rail. Het binnendeel van de rail is voorzien van een inlegkoker, die tevens ruimte biedt voor de drivers van de led-lichtlijn naast het profiel. Boven de glazen schuifpui in de Parkzaal bevindt zich nog een glazen pui. Deze is met hetzelfde detail uitgevoerd, met vast glas in het buitenste deel van de rail. Hierdoor wordt het Musis Sacrum uitermate flexibel, maar is het vooral één geheel.

Schuivende binnenpui
Binnen twee meter afstand van de schuifpui van de Parkzaal bevindt zich een tweede glazen schuifpui. Deze dubbeling is met name vanwege geluid. Er mag tijdens een concert geen geluid van buiten naar binnen komen, maar ook mogen de aanwonenden geen last hebben van geluid uit de concertzaal. De twee puien samen zorgen voor een geluidwering van 58 dB. De binnenpui is op hetzelfde principe gestoeld, maar hier is gekozen voor ‘losse’ schuivende delen van elk 2,10 meter breed. Deze kunnen afzonderlijk van elkaar worden bediend en schuiven wisselend in de binnen- en buitenrail. De delen schuiven weg in de bouwkundige constructie naast de schuifpui. Daarmee zijn ze veel lichter en dus hanteerbaarder en was een elektrische aandrijving niet nodig. Ook was geen koudebrugonderbreking nodig tussen de twee rails. Er is in de binnenpui wel isolatieglas gebruikt, maar dat is vanwege geluidwering.

Lees hier het artikel in de bouwwereld